Przez długi czas kwestie związane z obowiązkiem służby wojskowej nie miały dla większości ludzi istotnego znaczenia. Sytuacja jednakże zmieniła się diametralnie wraz z wybuchem wojny na Ukrainie. Nagle obowiązek obrony ojczyzny przestał być czysto teoretyczny, zaś przyznana podczas kwalifikacji wiele lat temu kategoria wojskowa przestała być tylko mało istotnym zapisem w wydawanej przy tej okazji książeczce wojskowej. Ponieważ obowiązek służby wojskowej obowiązuje wszystkich obywateli do ukończenia 60 roku życia, zaś kwalifikacja wojskowa ma miejsce w roku uzyskania pełnoletniości oznacza to, że od tego momentu mogło już upłynąć wiele lat podczas których różne rzeczy mogły wydarzyć się z książeczką wojskową, która z pewnością była przez wiele osób traktowana jako archaiczny dokument, który utracił już swoje znaczenie. Co zatem zrobić w sytuacji, w której książeczka wojskowa uległa zagubieniu lub zniszczeniu i czy ten dokument w ogóle jest jeszcze potrzebny?
W jakim celu i kiedy wydawano książeczki wojskowe?
Pod rządami poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony, książeczki wojskowe stanowiły wojskowy dokument tożsamości, który potwierdzał stosunek jej posiadacza do obowiązku powszechnej służby wojskowej. Książeczki wojskowe były wydawane wszystkim osobom po przejściu kwalifikacji wojskowej, która określała zdolność do czynnej służby wojskowej kandydata i kończyła się przyznaniem mu określonej kategorii wojskowej. Ponieważ wskazana ustawa obowiązywała do 2022r. to zdecydowana większość osób otrzymała książeczki wojskowe właśnie w takim trybie. W książeczce wojskowej poza danymi osobowymi jej posiadacza i jego zdjęciem, znajdowały się informacje o jego stosunku do służby wojskowej, to znaczy: przyznanej mu podczas kwalifikacji kategorii wojskowej, złożeniu przysięgi wojskowej czy odbyciu czynnej służby wojskowej. Dokument ten teoretycznie należało posiadać, aby móc się nim legitymować wobec uprawnionych podmiotów na ich żądanie. Dotyczyło to przede wszystkim organów wojskowych, ale nie tylko. Okazania książeczki wojskowej mogły żądać również inne – pozawojskowe organy administracji, organy samorządowe, a nawet pracodawca, który miał obowiązek odnotować stosunek do służby wojskowej w prowadzonych dla pracownika aktach osobowych. W praktyce jednak zadarzało się to rzadko i książeczka wojskowa faktyczne znaczenie miała głównie dla żołnierzy, zaś rezerwiści musieli ją okazywać niezwykle rzadko.
Aktualne znaczenie książeczki wojskowej
Po wejściu w życie obecnie obowiązującej ustawy o Obronie Ojczyzny, co miało miejsce w kwietniu 2022r. znaczenie książeczki wojskowej znacznie zmalało. Na pewno wpływ na to ma znaczny postęp informatyzacji, który ułatwia organom samodzielne ustalenie wielu informacji o obywatelach, bez konieczności przedstawiania przez nich stosownych dokumentów. Książeczka wojskowa w nowej ustawie nie jest już traktowana jak wojskowy dokument tożsamości i ma znaczenie już wyłącznie dla żołnierzy – to znaczy osób, które przeszły co najmniej podstawowe przeszkolenie wojskowe i złożyły przysięgę wojskową. Książeczka wojskowa nie jest więc już wydawana w ramach kwalifikacji wojskowej i osoby skierowane do tzw. “Pasywnej rezerwy”, bez przysięgi wojskowej w ogóle jej nie otrzymają. Nie jest to jednak dokument całkowicie pozbawiony znaczenia – w takim przypadku zostałby całkowicie usunięty z nowej ustawy, co jednak nie nastąpiło. Zgodnie z art. 5 ust. 2 pkt. 16 ustawy o dokumentach publicznych książeczki wojskowe są dokumentami publicznymi kategorii pierwszej, do której ustawa zalicza dokumenty najistotniejsze z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa. Dlatego osoby, którym zostały one wydane nadal mają obowiązek je posiadać. Książeczka wojskowa może mieć znaczenie w przypadku powołania do czynnej służby wojskowej, czego w obecnej sytuacji geopolitycznej w żadnym razie nie można wykluczyć. Poza tym w książeczkach wojskowych odnotowuje się również posiadaną kategorię wojskową, co oznacza, że w razie zmiany tej kategorii fakt ten będzie musiał zostać w niej odnotowany. Dlatego jeżeli doszło do zagubienia albo zniszczenia książeczki wojskowej należy to zgłosić i wystąpić o wydanie duplikatu.
Co zrobić jeżeli książaczka wojskowa została zgubiona lub zniszczona?
Na szczęście porocedura w przypadku zagubienia lub zniszczenia książeczki wojskowej nie jest obecnie szczególnie skomplikowana i nie wiąże się z dużymi kosztami. W takim przypadku należy to przede wszystkim zgłosić – w przypadku żołnierzy w czynnej służbie – dowódcy, w którym pełnią oni służbę, zaś w przypadku rezerwistów – do szefa właściwego ze względu na miejsce zamieszkania Wojewódzkiego Centrum Rekrutacji. Zawiadomienie może zostać złożone w formie papierowej albo elektronicznej opatrzonej kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem zaufanym. Jednocześnie należy wnieść o wydanie duplikatu zagubionej lub zniszczonej książeczki. Do wniosku należy dołączyć zdjęcie w odpowiednim formacie oraz potwierdzenia wniesnia opłaty w kwocie 28 zł. Wniosek podlega opłacie w wysokości 28 zł, zaś nowa książeczka powinna zostać wydana w ciągu 30 dni od złożenia wniosku. Duplikat książeczki wojskowej należy odebrać osobiście przedstawiając dokument tożsamości. Procedura nie jest więc szczególnie uciążliwa i skomplikowana i warto przez nią przejść, ponieważ nigdy nie wiadomo czy i kiedy książeczka wojskowa może okazać się potrzebna.
