Restrukturyzacja sądowa, znana również jako postępowanie restrukturyzacyjne sądowe lub postępowanie układowe, to sformalizowany proces restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstwa prowadzony pod nadzorem sądu. Jest przeznaczony dla przedsiębiorców znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej i ma na celu uniknięcie ich upadłości i likwidacji. Podstawowym celem restrukturyzacji sądowej jest osiągnięcie porozumienia między przedsiębiorcą a jego wierzycielami w sprawie zmiany warunków spłaty zadłużenia oraz przeprowadzenie innych działań mających na celu poprawę kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Proces ten odbywa się pod nadzorem sądu, który zatwierdza ostateczne porozumienie pomiędzy dłużnikiem a wierzycielami (układ restrukturyzacyjny), co daje mu wiążącą moc dla wszystkich stron. W trakcie postępowania wdraża się rozwiązania poprawiające funkcjonowanie przedsiębiorstwa (np. redukcję kosztów operacyjnych, sprzedaż aktywów, zmianę profilu działalności itp.) oraz negocjuje z wierzycielami warunki układu restrukturyzacyjnego, który określa na nowo zasady spłaty zaległych zobowiązań i może obejmować zmniejszenie długu, wydłużenie okresu spłaty, zmianę warunków kredytów.  Restrukturyzacja sądowa ma umożliwić przedsiębiorstwu kontynuowanie działalności, jednocześnie dając mu czas na poprawę swojej sytuacji finansowej. Jest to często korzystne rozwiązanie zarówno dla przedsiębiorstwa, jak i jego wierzycieli, ponieważ mogą oni uzyskać w efekcie wyższe spłaty niż w drodze upadłości i likwidacji przedsiębiorstwa.

Restrukturyzacja kredytu bankowego Postępowanie restrukturyzacyjne jest w pełni sformalizowane i oparte na ustawie z dnia 15 maja 2015 “Prawo restrukturyzacyjne”. Jest prowadzone pod nadzorem Sądu i umożliwia restrukturyzację wszystkich zobowiązań, nie tylko bankowych. W trakcie postępowania dłużnik jest objęty szczególną ochroną – między innymi przed prowadzonymi egzekucjami – dzięki czemu ma możliwość kompleksowej poprawy swojej sytuacji finansowej i uniknięcia w ten sposób grożącej mu upadłości. W przypadku restrukturyzacji kredytu dłużnik nie ma żadnej ochrony i pozostali wierzyciele mogą w dalszym ciągu prowadzić przeciwko niemu egzekucję, która często utrudnia a nawet uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Najczęściej w wyniku postępowania restrukturyzacyjnego można również uzyskać lepsze warunki spłaty niż w przypadku restrukturyzacji kredytu. Korzystając z ochrony, dłużnik może w spokojny sposób wdrożyć również inne działania – poza zmianą zasad spłaty zaległych zobowiązań -, które dodatkowo usprawnią funkcjonowanie jego przedsiębiorstwa w przyszłości i pozwolą na utrzymanie się na rynku.

Restrukturyzacja sądowa i upadłość są dwoma różnymi procedurami, dedykowanymi  przedsiębiorstwom w trudnej sytuacji finansowej. Różnią się jednak od siebie znacznie. Podstawowym celem restrukturyzacji jest właśnie uniknięcie upadłości i zapewenienie możliwości dalszego działania przedsiębiorstwa na rynku. Oto główne różnice między nimi:

1. Cel:
   • Restrukturyzacja sądowa  ma na celu zachowanie bytu przedsiębiorstwa poprzez negocjacje z wierzycielami w celu zmiany warunków spłaty długu, restrukturyzację zadłużenia, zmniejszenie kosztów operacyjnych lub inne działania, które mogą pomóc w poprawie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, zachowując jednocześnie jego działalność.
   • Upadłość, z drugiej strony, jest procedurą prawną, która prowadzi do zakończenia działalności przedsiębiorstwa, likwidacji jego aktywów i zaspokojenia wierzycieli z uzyskanych w ten sposób środków. Celem upadłości jest zakończenie działalności przedsiębiorstwa w sposób kontrolowany i sprawiedliwy dla wszystkich zainteresowanych stron.
2. Kontrola:
   • W restrukturyzacji sądowej dłużnik zachowuje kontrolę nad swoimi działaniami i nadal prowadzi swoją działalność, z tym, że pod nadzorem sądu.
   • W upadłości kontrola nad przedsiębiorstwem przechodzi na syndyka, który ma za zadanie likwidować aktywa przedsiębiorstwa i zaspokajać wierzycieli z uzyskanych środków. 
3. Kontynuacja działalności:
   • W przypadku restrukturyzacji sądowej przedsiębiorstwo może nadal prowadzić swoją działalność w trakcie procesu restrukturyzacji.
   • W upadłości działalność przedsiębiorstwa zazwyczaj jest zawieszana lub istotnie ograniczana, a aktywa są likwidowane w celu spłaty wierzycieli.
4. Plan naprawczy:
   • W restrukturyzacji sądowej przedsiębiorstwo może opracować plan restrukturyzacyjny, który jest zatwierdzany przez sąd i stanowi ramy działań w celu poprawy sytuacji finansowej.
   • W upadłości nie jest konieczne opracowanie planu naprawczego, ponieważ celem jest zakończenie działalności przedsiębiorstwa i zaspokojenie wierzycieli.

Postępowanie restrukturyzacyjne jest przeznaczone przede wszystkim dla przedsiębiorców, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej, ale nie tylko. Wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego mogą złożyć:

1. Spółki: Zarówno spółki osobowe, jak i kapitałowe, takie jak spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) czy akcyjne (S.A.), mogą ubiegać się o restrukturyzację sądową, jeśli napotkają trudności finansowe. Możliwość wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego mają również spółki, które nie prowadzą działalności gospodarczej.
2. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą: Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą na własny rachunek, np. jako jednoosobowa działalność gospodarcza (tzw. jednoosobowa firma) lub partnerzy w spółkach osobowych, również mogą być uprawnieni do skorzystania z postępowania restrukturyzacyjnego.
3. Rolnicy: rolnicy prowadzący indywidualne gospodarstwa rolne również mogą ubiegać się o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego 
4. Wspólnicy osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem oraz wspólnicy spółki partnerskiej.

Nie każdy dłużnik może otworzyć postępowanie restrukturyzacyjne. Jest to postępowanie przeznaczone dla dłużników znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej. Nie mogą z niego więc skorzystać dłużnicy, których sytuacja finansowa jest dobra a którzy chcieliby w drodze postępowania restrukturyzacyjnego jedynie zredukować wysokość obciążających ich zobowiązań. Z restrukturyzacji nie będą mogli również skorzystać dłużnicy, których sytuacja finansowa jest już tak zła, że nie rokuje już szans na poprawę w przyszłości. W takim przypadku pozostaje już jedynie upadłość. Do podstawowych warunków umożliwiających otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego należą:

1. Niewypłacalność lub zagrożenie niewypłacalnością: Dłużnik musi znajdować się w trudnej sytuacji finansowej która uniemożliwia mu regulowanie jego wymagalnych zobowiązań (niewypłacalność) lub musi istnieć realna groźba, że w najbliższym czasie w takiej sytuacji się znajdzie.
2. Sytuacja finansowa umożliwiająca realizację przez dłużnika układu: Dłużnik musi posiadać wystarczające aktywa lub źródła przychodów, pozwalające zakładać, że będzie w stanie wykonać warunki wynegocjowanego z wierzycielami układu. W szczególności dłużnik musi być w stanie regulować swoje bieżące zobowiązania wynikające z prowadzonej działalności. 
3. Wnoszenie opłaty sądowej: Wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego musi być poparty wniesieniem opłaty sądowej, która jest wymagana zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Najlepszy moment na otwarcie sądowego postępowania restrukturyzacyjnego może zależeć od wielu czynników i różnić się w zależności od konkretnych okoliczności danego przedsiębiorstwa. Niemniej jednak, istnieją pewne sytuacje, w których otwarcie takiego postępowania może być korzystne:

1. Na wczesnym etapie trudności finansowych: Jeśli przedsiębiorstwo zauważa pierwsze objawy trudności finansowych, wtedy otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego może pomóc w szybszym podjęciu działań naprawczych i uniknięciu pogłębiania się problemów finansowych.
2. Kiedy nadmierny dług staje się niemożliwy do spłaty: Jeśli przedsiębiorstwo ma nadmierny dług, którego nie jest w stanie spłacić w obecnej sytuacji finansowej, otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego może pomóc w negocjacjach z wierzycielami i ustaleniu planu spłaty, który będzie bardziej realistyczny i dostosowany do możliwości finansowych.
3. Przed upływem terminów spłaty zadłużenia: Jeśli przedsiębiorstwo ma nadchodzące terminy płatności, których nie jest w stanie zrealizować, otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego może umożliwić zatrzymanie działań egzekucyjnych ze strony wierzycieli i wyznaczenie nowych warunków spłaty.
4. Kiedy istnieje perspektywa osiągnięcia układu: Jeśli przedsiębiorstwo ma perspektywy osiągnięcia układu z wierzycielami lub innych działań restrukturyzacyjnych, które mogą pomóc w poprawie sytuacji finansowej, otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego może zapewnić ochronę przed ewentualnymi działaniami egzekucyjnymi ze strony wierzycieli i umożliwić negocjacje na korzystniejszych warunkach.
5. Kiedy istnieje ryzyko upadłości: Jeśli przedsiębiorstwo stoi w obliczu ryzyka bankructwa lub innych negatywnych konsekwencji braku restrukturyzacji, otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego może być konieczne w celu ochrony interesów przedsiębiorstwa, jego pracowników, wierzycieli i innych interesariuszy.
6. W trakcie postępowań egzekucyjnych: Jeżeli wobec przedsiębiorstwa są prowadzone postępowania egzekucyjne, które znacznie utrudniają lub nawet uniemożliwiają normalne prowadzenie działalności, otwarcie restrukturyzacji pozwoli na ich wstrzymanie i zwolnienie składników majątku spod zajęcia lub odblokowanie rachunków bankowych.

Zgodnie z ustawą z dnia 15 maja 2015 r. o prawie restrukturyzacyjnym, istnieją trzy główne tryby postępowań restrukturyzacyjnych, z których może skorzystać dłużnik w trudnej sytuacji finansowej:

1. Postępowanie układowe (zwykłe i przyspieszone):
   • Postępowanie układowe jest otwierane przez Sąd na wniosek dłużnika, który przydziela dłużnikowi doradcę restrukturyzacyjnego, który pełni w postępowaniu funkcję nadzorcy sądowego.
   • Dłużnik wraz z ustanowionym dla niego przez Sąd nadzorcą sądowym przygotowuje plan restrukturyzacyjny, który opisuje przyczyny trudnej sytuacji oraz planowane działania naprawcze oraz kieruje do wierzycieli propozycje układowe, które obejmują propozycje zmian w warunkach spłaty długów. Propozycje muszą zostać zaakceptowane przez wierzycieli, którzy mają prawo do głosowania nad ich przyjęciem w drodze układu.
   • Sąd zatwierdzi zawarty z wierzycielami układ, jeśli uzna, że spełnione są wymagane przepisami warunki i plan jest zgodny z prawem.
2. Postępowanie sanacyjne:
   • Postępowanie sanacyjne jest otwierane przez Sąd na wniosek dłużnika lub jego wierzyciela
   • Jest to postępowanie, które najbardziej ingeruje w sposób działania przedsiębiorstwa Dłużnika. Dłużnik traci prawo zarządu swoim przedsiębiorstwem, które przejmuje ustanowiony przez Sąd Zarządca, ale za to uzyskuje największą możliwą ochronę przed wierzycielami i możliwość podjęcia najszerszych działań restrukturyzacyjnych (ułatwienia w zwolnieniach pracowników czy wyprzedaż części majątku)
   • Zarządca sądowy ma szersze uprawnienia niż w przypadku postępowania układowego i może podejmować działania zaradcze w celu naprawy sytuacji finansowej dłużnika.
   • Zarządca przygotowuje plan restrukturyzacji przedsiębiorstwa dłużnika oraz kieruje propozycje układowe do wierzycieli, którzy głosują nad ich przyjęciem w drodze układu
   • W przypadku zawarcia układu
3. Postępowanie o zatwierdzenie układu:
   • Postępowanie o zatwierdzenie układu zostaje otwarte przez doradcę restruktryzacyjnego, z którym dłużnik zawiera umowę i w początkowym etapie jest prowadzone bez udziału sądu.
   • Ochrona dłużnika przed wierzycielami jest mniejsza niż w sądowych postępowaniach restrukturyzacyjnych i ograniczona w czasie.
   • Dłużnik wraz z doradcą restrukturyzacyjnym samodzielnie negocjują z wierzycielami warunki zawarcia układu, określające zasady spłaty zobowiązań.
   • W przypadku zawarcia układu z wierzycielami dłużnik zwraca się do sądu o jego zatwierdzenie 
   • Sąd podejmuje decyzję o zatwierdzeniu układu, jeśli uzna, że spełnione są wymagane przepisami warunki i układ jest zgodny z prawem.

W zależności od wybranego trybu restrukturyzacji jest ona wszczynana przez Sąd na wniosek skierowany przez dłużnika (w przypadku postępowania sanacyjnego wniosek może skierować również wierzyciel) albo przez doradcę restrukturyzacyjnego działającego na podstawie umowy zawartej z dłużnikiem. W tym przypadku otwarcie następuje znacznie szybciej, ponieważ nie trzeba czekać na decyzję sądu i można działać praktycznie od razu. W każdym jednak przypadku przed wszczęciem wymagane jest:

• przygotowanie planu restrukturyzacyjnego, który określa przyczyny trudnej sytuacji dłużnika oraz planowane działania restrukturyzacyjne, które mają w założeniu poprawić sposób funkcjonowania przedsiębiorstwa dłużnika w przyszłości i uzdrowić jego sytuację
• przygotowanie spisu wierzycieli, w którym dłużnik ma obowiązek wskazać wszystkich wierzycieli, którzy będą objęci postępowaniem
• przygotowanie propozycji układowych, w których dłużnik zaproponuje wierzycielom zasady spłaty zaległości, obejmujące np. ich częściowe umorzenie, rozłożenie na raty czy odroczenie

Restruktryzacja wierzytelności polega na ustaleniu zmian zasad rozliczenia zaległych zobowiązań dłużnika wobec wierzycieli uczestniczących w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Dłużnik składa takim wierzycielom propozycje układowe, w których określa warunki na jakich będzie w stanie spłacić na ich rzecz zobowiązania. Najczęściej propozycje zakładają:

• odroczenie terminu wymagalności
• rozłożenie spłaty na raty
• zmniejszenie wysokości poprzez umorzenie części zobowiązań
• umorzenie odsetek i innych kosztów dodatkowych
• konwersje wierzytelności na udziały lub akcje
• zmianę lub uchylenie zabezpieczenia

W określonych sytuacjach dłużnik może ograniczyć postępowanie układowe jedynie do części wierzycieli a pozostałych wyłączyć z postępowania. Może to mieć miejsce w sytuacji, w której dłużnik posiada wiele drobnych wierzytelności np. wobec swoich dostawców, które jest w stanie dalej obsługiwać a nie radzi sobie na przykład z obsługą kredytów bankowych. Jednocześnie dostawcy mają kluczowe znaczenie dla możliwości dalszego prowadzenia przez dłużnika działalności i zachodzi obawa, że bez spłaty przez dlużnika wcześniejszych zobowiązań nie będą zainteresowani kontynuowaniem współpracy. W takim przypadku dłużnik może ich wyłączyć z postępowania i w ogóle nie kierować do nich propozycji układowych. W takim przypadku zawarty układ będzie nazywany “układem częściowym” i będzie obejmował tylko wskazanych przez dłużnika wierzycieli. Zobowiązania wobec pozostałych wierzycieli będą wówczas regulowane na normalnych zasadach.

Długość trwania postępowania restrukturyzacyjnego zależy od wybranego przez dłużnika trybu postępowania, ilości wierzycieli, stopnia skomplikowania sytuacji dłużnika oraz tępa pracy sądu i doradcy restrukturyzacyjnego wynikającego z obłożenia sprawami. Najszybsze są z założenia postępowania o zatwierdzenie układu, gdzie dłużnik ma jedynie 4 miesiące na doprowadzenie do zawarcia układu, w przeciwnym razie postępowanie zostanie umorzone. W przypadku restrukturyzacji sądowych postępowania są dłuższe i trwają z reguły około roku, ale zdarzają się również postępowania dłuższe, trwające nawet kilka lat. Należy jednakże pamiętać, że w takich przypadkach dłużnik przez cały czas jest objęty ochroną przed egzekucjami i nie musi, a wręcz nie może spłacać zaległych zobowiązań na rzecz swoich wierzycieli. Przedłużające się postępowanie może więc dać dłużnikowi więcej czasu na popawę swojej sytuacji finansowej.

Restrukturyzacja sądowa, znana również jako postępowanie restrukturyzacyjne sądowe lub postępowanie układowe, to sformalizowany proces restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstwa prowadzony pod nadzorem sądu. Jest przeznaczony dla przedsiębiorców znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej i ma na celu uniknięcie ich upadłości i likwidacji.

Dłużnik może liczyć na różne formy ochrony podczas postępowania restrukturyzacyjnego prowadzonego na podstawie ustawy o prawie restrukturyzacyjnym i upadłościowym z 15 maja 2015 r. Ochrona pozwala na zaplanowanie i przeprowadzenie działań naprawczych w bezpiecznych dla dłużnika warunkach.

1. 1. Zawieszenie egzekucji komorniczej – W przypadku wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego, komornik ma obowiązek zawiesić wszelkie egzekucje na majątku dłużnika, co daje mu czas na spokojne wprowadzenie zmian. Dodatkowo komornik ma obowiązek wydać dłużnikowi wszystkie środki pieniężne jakich jeszcze nie podzielił pomiędzy wierzycieli. 
   2. zakaz wszczynania nowych egzekucji: w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego nie ma możliwości wszczynania nowych egzekucji przeciwko dłużnikowi o długi, które są objęte postępowaniem.
   3. Zakaz wnioskowania o ogłoszenie upadłości: W trakcie postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik jest chroniony przed wnioskami o ogłoszenie jego upadłości przez wierzycieli.
   4. Zakaz wypowiadania dłużnikowi istotnych umów: W trakcie postępowania wierzyciele nie mogą wypowiadać dłużnikowi umów, które są istotne z punktu widzenia jego działalności. W szczególności dotyczy to np. umów najmu obiektu, w ktorym dłużnik prowadzi swoją działalność czy umów leasingu.

• Brak konieczności regulowania zaległych zobowiązań: w trakcie trwania postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik nie musi regulować zaległych zobowiązań, które są objęte postępowaniem, np. kredytów bankowych. Nie dotyczy to jednak zobowiązań, które powstają na bieżąco w trakcie postępowania. 

Postępowanie restrukturyzacyjne prowadzone na podstawie ustawy z dnia 15 maja 2015 r. o prawie restrukturyzacyjnym i upadłościowym może pozwolić na zmniejszenie długów. W ramach tego procesu można negocjować warunki spłaty z wierzycielami oraz dokonać restrukturyzacji długów poprzez umorzenie części zadłużenia lub przedłużenie terminu spłaty. Celem tego typu postępowania jest umożliwienie dłużnikowi wyjścia z trudnej sytuacji finansowej poprzez zapewnienie mu możliwości spłaty długów w sposób dostosowany do jego aktualnych możliwości finansowych. Jednak rezultaty postępowania mogą się różnić w zależności od konkretnej sytuacji finansowej dłużnika oraz uzgodnień z wierzycielami.