Postępowanie upadłościowe dzieli się na dwa etapy. W pierwszym syndyk dokonuje likwidacji masy upadłości czyli sprzedaje cały majątek upadłego dłużnika. Uzyskane w ten sposób środki są następnie dzielone pomiędzy wierzycieli. Pierwszy etap postępowania kończy wydanie przez Sąd postanowienia o ustaleniu planu spłaty. W postanowieniu tym Sąd robi przede wszystkim dwie rzeczy: po pierwsze określa sposób podziału pomiędzy wierzycieli środków uzyskanych ze sprzedaży jego majątku a po drugie ustala jaką część zobowiązań upadły będzie musiał jeszcze zapłacić w ramach ustalonego dla niego “planu spłaty”. Następnie – w ramach drugiego etapu – upadły realizuje nałożony przez Sąd obowiązek i co miesiąc przekazuje na rzecz wierzycieli orzeczoną kwotę. Dopiero po prawidłowym wykonaniu planu spłaty Sąd orzeka postanowieniem o oddłużeniu, czyli umorzeniu reszty zobowiązań. Wykonanie planu spłaty jest więc warunkiem uzyskania oddłużenia.
W niektórych jednakże przypadkach sytuacja upadłego jest tak trudna, że uniemożliwia mu dokonywanie jakichkolwiek miesięcznych spłat na rzecz wierzycieli. Najczęściej wiąże się to z problemami zdrowotnymi, zaawansowanym wiekiem upadłego czy nadzwyczajną sytuacją rodzinną. Upadły nie byłby w związku z tym w stanie wykonać jakiegokolwiek planu spłaty. Nadal jednak jego oddłużenie byłoby możliwe.
Zgodnie z art. 49116 prawa upadłościowego w przypadkach, w których osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli Sąd może (a nawet powinien) umorzyć jego zobowiązania bez ustalania planu spłaty wierzycieli. Sytuacja ta jednak powinna mieć charakter trwały.
Jeżeli przyczyny uniemożliwiające realizację planu spłaty mają charakter przemijający, to Sąd może zdecydować o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego na okres 5 lat. Jeżeli w tym czasie sytuacja upadłego się poprawi, to Sąd na wniosek wierzyciela albo samego upadłego będzie mógł ustalić dla niego plan spłaty. Jeżeli tak wniosek nie zostanie złożony, to warunkowe umorzenie stanie się definitywne.
