W przypadku upadłości przedsiębiorców podstawowym celem postępowania upadłościowego jest zaspokojenie wierzycieli w jak największym stopniu. Jeżeli więc dłużnik nie posiada majątku to prowadzenie takiego postępowania nie miałoby jakiegokolwiek sensu ani celu. Wierzyciele nic by nie uzyskali, natomiast dłużnik musiałby dodatkowo pokryć koszty postępowania, co doprowadziłoby tylko do zwiększenia jego zobowiązań. Dlatego też, w odniesieniu do przedsiębiorców, warunkiem wszczęcia i prowadzenia postępowania upadłościowego jest posiadanie przez dłużnika majątku wystarczającego co najmniej na pokrycie związanych z tym postępowaniem kosztów. W przeciwnym razie, zgodnie z art. 13 ust. 1 prawa upadłościowego jego wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zostać oddalony.
Zasada ta nie obowiązuje jednak w odniesieniu do konsumentów, a więc osób, które w momencie składania wniosku nie prowadziły działalności gospodarczej. W tym przypadku co najmniej równorzędnym celem postępowania, obok zaspokojenia wierzycieli, jest doprowadzenie do oddłużenia upadłego dłużnika. Upadłość konsumencka ma w założeniu umożliwić dłużnikowi nowy początek i uwolnienie od ciągnącego się za nim bagażu długów, których najczęściej i tak nie byłby w stanie zapłacić.
Dlatego w odniesieniu do konsumentów upadłość jest jak najbardziej możliwa, nawet jeżeli nie posiadają jakiegokolwiek majątku. W takim przypadku koszty postępowania zostaną pokryte przez Skarb Państwa, a upadły będzie je musiał rozliczyć w ratach, w ramach ustalonego dla niego planu spłaty. Jeżeli sytuacja dłużnika nie będzie pozwalała na jakiekolwiek spłaty, to koszty te mogą nawet zostać umorzone. W takim przypadku dłużnik może więc uzyskać upadłość i oddłużenie, nie mając majątku i nie ponosząc jakichkolwiek kosztów związanych z postępowaniem sądowym.
Z oczywistych względów nie dotyczy to kosztów związanych z przygotowaniem wniosku oraz obsługą postępowania, jeżeli dłużnik zdecydowałby się zlecić to zadanie profesjonalnemu podmiotowi. Koszty te mogą jednak zostać pokryte przez inną osobę, na przykład członka rodziny dłużnika. Dłużnik może również całkowicie samodzielnie przygotować i złożyć wniosek. W takich przypadkach żadne dodatkowe koszty nie wystąpią po stronie dłużnika i brak majątku nie będzie przeszkodą do skutecznego przeprowadzenia postępowania.
