Upadłość konsumencka to proces mający na celu oddłużenie osoby fizycznej, która nie prowadzi działalności gospodarczej, poprzez umorzenie całości lub części jej zobowiązań. Jednym z istotnych aspektów, o który często pytają osoby zainteresowane upadłością konsumencką jest jej wpływ na kredyt hipoteczny. Poniżej przedstawiamy podstawowe skutki upadłości konsumenckiej dla kredytu hipotecznego.
Umorzenie zobowiązań z kredytu hipotecznego
Jak opisywaliśmy szczegółowo w innych naszych wpisach, podstawowym skutkiem prawidłowo przeprowadzonej upadłości konsumenckiej jest oddłużenie – a więc “usunięcie” z mocy prawa zaległych zobowiązań dłużnika. Umorzenie długów w ramach upadłości konsumenckiej obejmuje przy tym bardzo szeroki zakres zobowiązań. Istnieje tylko niewielka, zamknięta lista zobowiązań, które nie podlegają oddłużeniu w ramach procedury upadłościowej (m. in. zasądzone odszkodowania czy nawiązki z wyroku karnego). Kredyt hipoteczny nie jest tu wyjątkiem. Oznacza to, że w ramach upadłości konsumenckiej można pozbyć się także kredytu hipotecznego.
Kredyt hipoteczny w upadłości – co z nieruchomością?
Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, majątek dłużnika zostaje przejęty przez syndyka i wchodzi do masy upadłości. Majątek ten jest przez syndyka sprzedawany, a uzyskane w ten sposób środki przekazywane są na pokrycie kosztów postępowania, a reszta na rzecz wierzycieli. Podobnie sytuacja wygląda z kredytem hipotecznym. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie sprawia bowiem, iż hipoteka wygasa. Co więcej, po likwidacji (sprzedaży) przez syndyka nieruchomości, wierzyciel hipoteczny (bank) korzysta z pierwszeństwa zaspokojenia tj. uzyskuje zdecydowaną większość środków pochodzących ze sprzedaży mieszkania. Co ważne, jeżeli wartość nieruchomości nie pokryje całego zadłużenia, pozostała część kredytu po realizacji planu spłaty zostanie umorzona.
Sytuacja małżonka, współkredytobiorcy, poręczyciela
Sytuacja związana z kredytem hipotecznym i upadłością konsumencką komplikuje się nieco w przypadku gdy istnieje więcej niż jeden kredytobiorca, bądź też osoba trzecia poręczyła (tzw. podżyrowała) swoim majątkiem kredyt hipoteczny zaciągnięty przez dłużnika. W praktyce bardzo często zdarza się, iż współkredytobiorcami są małżonkowie. Należy wówczas pamiętać, iż umorzenie zobowiązania dłużnika z tytułu kredytu hipotecznego w ramach upadłości konsumenckiej nie powoduje automatycznie wygaśnięcia obowiązku spłaty kredytu przez współkredytobiorcę. Powyższe tyczy się także poręczyciela. Jeśli więc wierzyciel (bank) nie zostanie w pełni zaspokojony z kwot uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości, będzie on mógł żądać spłaty brakującej części kredytu przez drugiego kredytobiorcę bądź poręczyciela. Podobnie sprawa wygląda także w sytuacji, gdy zabezpieczeniem kredytu zaciągniętego przez dłużnika była hipoteka ustanowiona na nieruchomości innej osoby (np. rodziców dłużnika). Bank w dalszym ciągu będzie miał możliwość sądowej windykacji nieruchomości – nawet wówczas gdy dłużnik na skutek upadłości konsumenckiej uzyska pełne oddłużenie.
Zachowanie nieruchomości po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej
Warto dodać, iż ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie zawsze musi wiązać się z utratą nieruchomości. Przepisy prawa upadłościowego przewidują bowiem – celem ochrony nieruchomości dłużnika – możliwość zawarcia układu z wierzycielami. Układ z wierzycielami stanowi pewnego rodzaju sądową ugodę, w której dłużnik zgadza się dobrowolnie, ratalnie spłacać zadłużenie. W przypadku zawarcia takiego układu możliwe jest zachowanie przez dłużnika nieruchomości – pod warunkiem dokonywania przez niego spłat na rzecz wierzycieli. Należy jednak wskazać, iż tego rodzaju układy konsumenckie dotyczące kredytów hipotecznych nie są zawierane często. W praktyce są one realne jedynie w przypadku dłużników uzyskujących wysokie zarobki, bądź też w przypadkach gdy egzekucja z nieruchomości jest z jakichś powodów utrudniona.
Kredyt hipoteczny po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej
Nie ulega wątpliwości, iż ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie wpływa pozytywnie na zdolność kredytową dłużnika. Informacja o upadłości konsumenckiej jest rejestrowana w Biurze Informacji Kredytowej (BIK) oraz w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, co może utrudnić dłużnikowi uzyskanie kredytów w przyszłości. Biuro Informacji Kredytowej przechowuje dane dotyczące upadłości konsumenckiej przez 10 lat od momentu ogłoszenia upadłości. Z kolei Krajowy Rejestr Zadłużonych publikuje informacje o upadłości konsumenckiej przez okres 10 lat od ogłoszenia upadłości, nie dłużej jednak niż 3 lata od momentu wykonania planu spłaty.
Podsumowanie
Podsumowując, upadłość konsumencka ma znaczący wpływ na zawarty przez dłużnika kredyt hipoteczny. Co do zasady upadłość konsumencka daje umorzenie kredytu hipotecznego, jednak prowadzi również do utraty przez dłużnika obciążonej hipoteką nieruchomości. Warto jednak pamiętać, iż ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez dłużnika może wywrzeć skutki także w odniesieniu do pozostałych współkredytobiorców (np. małżonka) bądź poręczycieli. W przypadku zadłużenia kredytami hipotecznymi najlepiej więc skorzystać z porady prawnej specjalisty z zakresu prawa upadłościowego.
