Upadłość konsumencka jest postępowaniem sądowym, które zostaje rozpoczęte na wniosek dłużnika. Głównym celem upadłości konsumenckiej jest bowiem umożliwienie dłużnikowi nowego startu poprzez oddłużenie, czyli umorzenie niespłaconych zobowiązań. Obecne przepisy nie wprowadzają przy tym wielu wymagań prawnych związanych z ogłoszeniem upadłości konsumenckiej. W tym artykule przybliżymy więc, jakie warunki należy spełnić aby ogłosić upadłość konsumencką.
Warunki upadłości konsumenckiej – niewypłacalność
Jak już wspomniano, aktualnie obowiązujące przepisy sprawiają, że kwalifikacja do upadłości jest względnie prosta. W zasadzie jedynym, podstawowym warunkiem, który należy spełniać aby ogłosić upadłość konsumencką jest brak możliwości samodzielnej spłaty przez dłużnika swoich zobowiązań. W ujęciu prawnym, sytuację taką nazywamy niewypłacalnością dłużnika. Przepisy regulują przy tym, iż niewypłacalność ma miejsce m. in. wówczas, gdy zaległości dłużnika w płatnościach przekraczają okres 3 miesięcy. Jest to domniemanie – a więc pewnego rodzaju założenie, które nie jest jednak warunkiem koniecznym do spełniania. Może więc zdarzyć się, iż dłużnik jest niewypłacalny (nie jest w stanie regulować swoich zobowiązań), mimo iż zaległości nie przekraczają jeszcze 3 miesięcy. Nie jest również wymagane, aby dłużnik przez okres 3 miesięcy nie spłacał wszystkich swoich długów. Aby stwierdzić niewypłacalność, należy każdorazowo przeanalizować okoliczności konkretnej sprawy. Zwykle do upadłości konsumenckiej kwalifikuje się jednak każda osoba, która zalega co najmniej 3 miesiące ze spłatą choćby części swoich zobowiązań.
Kwalifikacja do upadłości konsumenckiej w Polsce
Zasadą jest, iż upadłość konsumencką w jednym z polskich sądów ogłosić może niewypłacalny dłużnik, którego miejsce zamieszkania znajduje się w Polsce. Komplikacje zaczynają się więc w przypadku Polaków pracujących za granicą. Aby móc ogłosić upadłość konsumencką w Polsce należy wówczas wykazać, iż pobyt za granicą związany jest wyłącznie z pracą zarobkową, a dłużnik w praktyce żyje w Polsce tj. posiada w Polsce centrum życiowe (np. dom, rodzinę, spraw osobistych). Upadłość konsumencką w Polsce można ogłosić również, gdy dłużnik posiada w Polsce majątku.
Wymagania prawne – majątek
Co ważne, w przeciwieństwie do upadłości firm, kwalifikacja do upadłości konsumenckiej nie wymaga posiadania przez dłużnika jakiegokolwiek majątku. W sytuacji braku majątku, koszty postępowania pokrywa Skarb Państwa, a dłużnik spłaca je w ratach w ramach ustalonego planu spłaty. Jeśli sytuacja finansowa dłużnika nie pozwala na jakiekolwiek spłaty, koszty te mogą zostać umorzone. Dzięki temu dłużnik może uzyskać upadłość i oddłużenie, nie mając majątku i nie ponosząc kosztów postępowania sądowego.
Warunki formalne wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej
Powyżej opisane zostały warunki prawne, które należy spełnić aby ogłosić upadłość konsumencką. Należy jednak pamiętać, iż upadłość konsumencka wszczynana jest na wniosek, który musi spełniać określone wymagania – warunki formalne. Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej składa sam dłużnik. Wierzyciele mogą złożyć taki wniosek jedynie w wyjątkowych sytuacjach – jeśli dłużnik prowadził działalność gospodarczą i nie minął rok od jej zakończenia. Warto dodać, iż dla konsumentów złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie jest obowiązkiem, jak ma to miejsce w przypadku przedsiębiorców. Nie istnieje też określony termin na złożenie wniosku ani konsekwencje za jego niezłożenie. Jednak nadmierne odwlekanie tego kroku może prowadzić do negatywnych skutków, takich jak ocena zwiększenia stopnia niewypłacalności dłużnika, co może skutkować zwiększeniem zakresu obowiązkowej spłaty wierzycieli przed uzyskaniem oddłużenia.
Obecnie wnioski o ogłoszenie upadłości konsumenckiej składa się za pośrednictwem specjalnej platformy internetowej – Krajowego Rejestru Zadłużonych. Aby złożyć wniosek, jeśli nie korzysta się z pomocy profesjonalnego pełnomocnika – należy najpierw założyć konto na tej platformie.
Co musi zawierać wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?
Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej składa się obecnie z interaktywnego formularza oraz części opisowej (uzasadnienia). Do wniosku dołącza się także dokumenty potwierdzające informacje wskazane przez dłużnika w treści wniosku. We wniosku podaje się obowiązkowo informacje dotyczące m. in.:
- danych osobowych dłużnika,
- majątku dłużnika,
- wierzycieli dłużnika oraz kwoty wierzytelności (zadłużenia),
- wydatków ponoszonych przez dłużnika na utrzymanie siebie i rodziny,
- osiąganych przez dłużnika zarobków,
Najważniejszym elementem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest jego uzasadnienie. Należy w nim opisać przyczyny problemów finansowych oraz inne okoliczności mogące mieć znaczenie dla sprawy. Kluczowe jest, aby informacje zawarte we wniosku znajdowały potwierdzenie w dokumentach. Profesjonalny wniosek powinien być poparty szczegółową dokumentacją.
Wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości należy również przedłożyć oświadczenie o prawdziwości podanych w nim danych, a także dowód uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 30 zł.
Kwalifikacja do upadłości konsumenckiej – czy to się mi opłaca?
Powyższy wpis służył przedstawieniu prawnych i formalnych warunków, które należy spełnić aby ogłosić upadłość konsumencką. Przed decyzją o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej warto jednak skonsultować się ze specjalistą celem weryfikacji, czy upadłość konsumencka jest w danej sytuacji rozwiązaniem opłacalnym. Specjalista zweryfikuje także czy w danej sprawie nie zachodzą szczególne okoliczności, których osoba nie mająca wiedzy prawnej być może nie bierze pod uwagę.
