Postępowanie restrukturyzacyjne zostało wprowadzone do systemu prawa 1 stycznia 2016r. wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 15 maja 2015r. “Prawo restrukturyzacyjne”. Głównym celem tego postępowania jest udzielenie wsparcia i ochrony przedsiębiorcom, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej po to, aby ochronić ich przed upadłością i likwidacją. Restrukturyzacja cieszy się z roku na rok coraz większą popularnością – w samym 2023r. z tej formy wsparcia skorzystało już 4193 przedsiębiorców. Rosnąca popularność restrukturyzacji wynika przede wszystkim z zalet tego postępowania, które docenia coraz więcej przedsiębiorców. Restrukturyzacja nie jest bowiem jedynie wstępem do upadłości, czy jej odroczeniem w czasie, ale rozwiązaniem, które niesie za sobą wiele korzyści i zapewnia realną ochronę zadłużonej firmy, pomaga odzyskać stabilność finansową i powrót do normalnego funkcjonowania.
Ochrona przed egzekucjami
Podstawową zaletą restrukturyzacji jest to, że gwarantuje praktycznie od samego początku ochronę przed prowadzonymi egzekucjami. Już w momencie otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego wszystkie prowadzone egzekucje ulegają zawieszeniu z mocy prawa i nie mogą być dalej prowadzone aż do jego zakończenia. Środki zgromadzone przez komornika, które nie zostały jeszcze podzielone pomiędzy wierzycieli muszą zostać zwrócone dłużnikowi. Jeżeli restrukturyzacja przebiegnie pomyślnie i zostanie zawarty układ pomiędzy zadłużonym przedsiębiorcą a jego wierzycielami, to zawieszone postępowania egzekucyjne zostaną definitywnie umorzone. W trakcie trwania restrukturyzacji wierzyciele mogą wprawdzie dochodzić swoich należności na drodze sądowej, ale nie mogą wszczynać nowych postępowań egzekucyjnych.
W trakcie restrukturyzacji, na wniosek dłużnika, sąd może również uchylić dokonane w toku postępowań restrykturyzacji zajęcia, jeżeli utrudniają one dłużnikowi dalsze prowadzenie działalności gospodarczej – a tak jest w większości przypadków. Komornik będzie musiał zwolnić rachunki bankowe, samochody czy maszyny, które zajął w trakcie egzekucji i dłużnik będzie mógł z nich normalnie korzystać.
Ochrona przed egzekucjami daje dłużnikowi możliwość normalnego funkcjonowania i gwarantuje czas potrzebny na spokojne opracowania i wdrożenie planu naprawczego, co w przeciwnym razie, w razie dalszego prowadzenia egzekucji, byłoby praktycznie niemożliwe.
Ochrona przed wypowiedzeniem kluczowych umów
W trakcie trwania postępowania restrukturyzacyjnego wierzyciele nie mogą również wypowiadać dłużnikowi istotnych dla niego umów. Chodzi w szczególności o umowy kredytowe, leasingowe czy najem nieruchomości, na której dłużnik prowadzi swoją działalność. Katalog nie jest jednak zamknięty i dłużnik może przygotować i przedstawić Sądowi listę wszystkich umów, które uważa za kluczowe. Może chodzić na przykład o umowy dostawy surowców, umowy transportowe czy telekomunikacyjne. Żadna z tych umów nie będzie mogła zostać wypowiedziana z powodu zaległości płatniczych.
Brak obowiązku spłaty zaległych zobowiązań
W trakcie trwania postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik nie tylko, że nie musi, ale wręcz ma zakaz spełniania zaległych zobowiązań. Dotyczy to jednak tylko tych zaległości , które powstały wcześniej, jeszcze przed wszczęciem restrukturyzacji. Dłużnik ma natomiast bezwzględny obowiązek terminowego regulowania wszystkich bieżących zobowiązań – pod groźbą umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego. Oznacza to na przykład, że dłużnik nie musi w trakcie postępowania spłacać zaległych rat leasingowych, ale te bieżące musi już płacić w terminie. Dotyczy to jednak tylko umów o charakterze ciągłym, gdzie obowiązek zapłaty odnawia się co miesiąc, jak w przypadku np. leasingu, najmu czy dzierżawy.
Sytuacja wygląda zupełnie inaczej w przypadku kredytów bankowych czy pożyczek. W tym przypadku kolejne raty nie stanowią wynagrodzenia za kolejny miesiąc, lecz część spłaty zobowiązania, które zostało zaciągnięte wcześniej – w momencie otrzymania od banku środków. Dlatego w przypadku kredytów bankowych ustaje obowiązek spłacania wszystkich kolejnych rat. Ponieważ w trakcie trwania postępowania bank nie może wypowiedzieć umowy, to dłużnik uzyskuje coś na kształt “wakacji kredytowych”.
Redukcja zadłużenia
Głównym celem postępowania restrukturyzacyjnego jest doprowadzenie do zawarcia przez dłużnika układu z wierzycielami. Układ jest formą zbiorowej ugody, w której na nowo określone zostają zasady spłaty zaległych zobowiązań. W pierwszej kolejności dłużnik kieruje do wierzycieli tzw. “propozycje układowe”, w których wskazuje w jaki sposób będzie w stanie spłacić ciążące na nim zaległości. Propozycje najczęściej zakładają umorzenie części długów, odroczenie terminu ich płatności czy spłatę w ratach. Dłużnik może zaproponować na przykład, że spłaci 50% należności głównych (kapitału) w dogodnych dla siebie ratach, a do tego, że rozpocznie spłatę dopiero po 6 miesiącach od zawarcia układu. Pozostała część należności wraz z odsetkami zostanie natomiast umorzona. Najczęściej więc zawarcie układu oznacza istotną redukcję zadłużenia, której stopień zależy od indywidualnej sytuacji dłużnika oraz podejścia wierzycieli.
Układ musi bowiem zostać zaakceptowany przez wierzycieli, dlatego propozycje dłużnika powinny być rozsądne i odpowiadać jego faktycznej sytuacji i możliwościom płatniczym, w przeciwnym bowiem razie wierzyciele mogą nie być zainteresowani. Co jednak szczególnie istotne – nie wszyscy wierzyciele muszą się zgodzić na układ. Wystarczy jeżeli wypowie się za nim ⅔ spośród wierzycieli, którzy wezmą udział w głosowaniu. Wierzyciele, którzy nie oddadzą głosu nie będą w ogóle brani pod uwagę przy obliczaniu większości. Nadal jednak będą związani postanowieniami zawartego w taki sposób układu.
Możliwość dalszego prowadzenia działalności
W trakcie restrukturyzacji dłużnik podlega wprawdzie kontroli ze strony Sądu i pewnym ograniczeniom, ale najczęściej ma możliwość swobodnego prowadzenia działalności gospodarczej. Dłużnik ma obowiązek informować sąd o swojej sytuacji, przedstawiać wyniki finansowe czy umożliwiać wgląd do dokumentów. Dłużnik musi również uzyskać zgodę na dokonywanie tzw. czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu – czyli np. sprzedaż nieruchomości, czy innych składników majątku. Poza tym w trakcie restrukturyzacji dłużnik zachowuje kontrolę nad swoją firmą i może normalnie prowadzić działalność. Głównym celem restrukturyzacji jest bowiem ocalenie zadłużonej firmy i umożliwienie jej dalszego funkcjonowania. Jest to również korzystne dla wierzycieli, którzy mogą dalej współpracować z dłużnikiem i uzyskiwać z tego tytułu dochody, tym bardziej, że dłużnik w trakcie postępowania ma obowiązek terminowego regulowania wszystkich zobowiązań, więc jest dla wierzycieli bardziej wiarygodnym partnerem.
