Upadłość konsumencka
to nasza specjalność

Upadłość konsumencka stanowi procedurę sądową stworzoną z myślą o osobach, które popadły w kłopoty finansowe i nie są w stanie samodzielnie spłacić swoich długów. Głównym celem upadłości konsumenckiej jest umożliwienie dłużnikowi wyjścia z jego trudnej sytuacji ekonomicznej. Osoby fizyczne, które nie prowadzą w momencie składania wniosku działalności gospodarczej, mogą skorzystać z upadłości konsumenckiej, bez względu na przyczyny swojego zadłużenia. Nawet jeśli zadłużenie wynika z prowadzonej wcześniej działalności, nie jest to przeszkodą w korzystaniu z upadłości konsumenckiej. Upadłość konsumencka to postępowanie sądowe, które rozpoczyna się od złożenia przez dłużnika stosownego wniosku do właściwego sądu – sądu upadłościowego. Obecne przepisy nie są zbyt rygorystyczne jeśli chodzi o przesłanki niezbędne do ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Wystarczy w zasadzie wykazać, że dłużnik ma zaległości w płatnościach przekraczające 3 miesiące i nie jest w stanie spłacić swoich długów. Efektem pomyślnego przejścia przez proces upadłości konsumenckiej jest umorzenie długów. Przed tym następuje jednak wykonanie planu spłaty, który polega na stopniowym uregulowaniu części zadłużenia. Plan spłaty jest dostosowany do możliwości finansowych dłużnika. Po jego zrealizowaniu, zazwyczaj po trzech latach, proces upadłościowy zostaje definitywnie zakończony, a reszta długów zostaje umorzona. Po zakończeniu upadłości konsumenckiej dłużnik otrzymuje szansę na nowy start – co prawda w upadłości spieniężony zostaje jego majątek, jednak staje się on wolny od długów.

Z upadłości konsumenckiej skorzystać może każda osoba fizyczna, która w momencie składania wniosku o upadłość konsumencką nie prowadzi działalności gospodarczej. Upadłość konsumencka przysługuje więc zarówno tzw. konsumentom – a więc osobom fizycznym nie prowadzącym nigdy działalności gospodarczej, jak również byłym firmom jednoosobowym (zarejestrowanym w ceidg) czy byłym wspólnikom spółek osobowych (spółka jawna, komandytowa, partnerska).  Dla możliwości skorzystania z upadłości konsumenckiej kluczowe jest wyłącznie to, aby w momencie aplikowania o upadłość konsumencką nie prowadzić ww. działalności. W ogłoszeniu upadłości konsumenckiej nie przeszkadza również fakt bycia wspólnikiem (udziałowcem) w spółce z  ograniczoną odpowiedzialnością, czy też wykonywania funkcji członka bądź prezesa zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.  

Najważniejszą korzyścią, jaką daje przeprowadzenie upadłości konsumenckiej jest oddłużenie – a więc umorzenie ciążących na osobie korzystającej z upadłości konsumenckiej zobowiązań. W ramach upadłości konsumenckiej umorzeniu podlegają niemal wszystkie rodzaje zobowiązań. Kluczowym jest jedynie, aby powstały one przed ogłoszeniem upadłości.  Oddłużenie obejmuje przy tym zarówno zobowiązania wobec firm i instytucji (m. in. należności z tytułu pożyczek bankowych, kredytów, chwilówek, opłaty za media), jak również osób prywatnych (m. in. pożyczki, opłaty za najem). Co więcej, umorzeniu podlegają również należności publicznoprawne – a więc w szczególności zobowiązania względem Urzędu Skarbowego czy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.  Nie ma przy tym znaczenia fakt, czy zadłużenie powstało z powodu prowadzonej działalności gospodarczej. W ramach upadłości konsumenckiej długi firmowe również mogą zostać umorzone. Byli przedsiębiorcy mogą w szczególności pozbyć się zadłużenia względem kontrahentów, usługodawców, banków czy organów podatkowych. Podsumowując więc, uzyskane w ramach upadłości konsumenckiej oddłużenie obejmuje niemal wszystkie rodzaje zobowiązań, które powstały przed ogłoszeniem upadłości. Ważnym jest więc, aby dłużnik dokładnie wskazał wszelkie ciążące na nim zobowiązania w treści wniosku o ogłoszenie upadłości.

Upadłość konsumencka jest postępowaniem sądowym przeznaczonym dla osób fizycznych, które nie radzą sobie ze spłatą swojego zadłużenia. Z tego też powodu jego koszty nie są wysokie. Co ważne, z postępowania upadłościowego skorzystać można nawet nie mając jakiegokolwiek majątku czy źródła przychodu. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej wymaga złożenia stosownego wniosku do sądu. Jest to pierwszy etap postępowania. Jeśli chodzi o jego koszt, to zaliczyć należy do niego przede wszystkim wynagrodzenie kancelarii (pełnomocnika). Sama opłata sądowa jest bowiem symboliczna i wynosi 30 zł.   Wysokość wynagrodzenia kancelarii zależna jest od wielu czynników takich jak stopień skomplikowania sprawy, ilość wierzycieli czy też kwota zadłużenia. W standardowych sprawach wynagrodzenie rozpoczyna się już od kwoty 3 tyś. zł.   Późniejsze wydatki nie obciążają już bezpośrednio upadłego. Po otwarciu postępowania upadłościowego sprawę przejmuje wyznaczony syndyk, którego zadaniem jest spieniężenie majątku upadłego oraz przygotowanie planu spłaty. Środki na ten cel pochodzą z zajętego wynagrodzenia upadłego, bądź też ze sprzedaży jego majątku. Jeśli zaś upadły nie ma majątku, pieniądze wykładane są przez państwo. W takiej sytuacji upadły zwraca koszty postępowania ratalnie, w ramach ustalonego planu spłaty.

Upadłość konsumencką ogłosić może także osoba nieposiadającego żadnego majątku, czy też nieposiadająca nawet jakiegokolwiek źródła dochodu. Tyczy się to także osób, których długi wynikają z działalności gospodarczej – a więc byłych przedsiębiorców. Brak majątku nie stoi na przeszkodzie do przeprowadzenia upadłości konsumenckiej. Wręcz przeciwnie, postępowanie upadłościowe osób nieposiadających majątku jest zwykle przeprowadzane znacznie sprawniej i szybciej, aniżeli dłużników nim dysponujących. Syndyk nie musi bowiem zajmować się jego likwidacją (spieniężeniem), co bywa czasochłonne zwłaszcza w przypadku posiadania przez dłużnika nieruchomości. Można też powiedzieć, iż upadłość konsumencka najbardziej opłata się właśnie osobom bez majątku. Ich długi zostaną bowiem umorzone, a nie utracą oni żadnych aktywów. 

Upadłość konsumencka jest postępowaniem sądowym rozpoczynanym z inicjatywy dłużnika. Aby rozpocząć procedurę upadłości konsumenckiej należy więc złożyć wniosek o otwarcie postępowania upadłościowego – w trybie tzw. konsumenckim. Obecnie, wnioski o ogłoszenie upadłości konsumenckiej składa się internetowo, poprzez dedykowaną ku temu platformę Krajowego Rejestru Zadłużonych. Wniosek rozpatrywany jest przez sąd upadłościowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika. W treści wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej należy podać szereg informacji dotyczących sytuacji osobistej i finansowej wnioskującego, a także szczegółowo opisać przyczyny trudnej sytuacji finansowej.  Wniosek o ogłoszenie upadłości może zostać sporządzony i złożony osobiście przez dłużnika, jak również przez profesjonalnego pełnomocnika – kancelarię prawną. Należy jednak pamiętać, iż wniosek o ogłoszenie upadłości jest dokumentem, który rozpoczyna całą procedurę upadłościową i wywiera znaczny wpływ na dalszy przebieg postępowania. Z tego też powodu warto skorzystać z pomocy profesjonalisty. 

Obecnie na rynku funkcjonuje wiele podmiotów świadczących usługi z zakresu upadłości konsumenckiej. Wybór zależy od osobistych preferencji klienta, jak również posiadanego budżetu. Nie mnie jednak warto zwrócić uwagę na kilka podstawowych kwestii.

• Po pierwsze, warto zwrócić uwagę na to, czy osoba z którą nawiązujemy współpracę posiada uprawnienia adwokata bądź radcy prawnego – a więc czy jest profesjonalnym pełnomocnikiem. Tylko profesjonalny pełnomocnik posiada bowiem uprawnienia do reprezentowania swoich klientów przed sądem i składania w ich imieniu pism procesowych. Wiele podmiotów nieprofesjonalnych ogłasza się obecnie oferując sporządzenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Na tym kończy się jednak ich udział w sprawie – o czym niestety często „zapominają” poinformować klienta. Złożenie wniosku w sądzie jak i dalsze prowadzenie sprawy – w tym udział w rozprawie sądowej – obciąża już samego klienta, który nie może liczyć w tym zakresie na jakiekolwiek wsparcie. Profesjonalny pełnomocnik będzie zaś mógł nie tylko złożyć (na podstawie pełnomocnictwa) wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, lecz także reprezentować klienta w dalszym postępowaniu upadłościowym. Wsparcie w kontaktach z syndykiem czy reprezentacja na rozprawie przed sądem upadłościowym często jest kluczowa dla finalnego wyniku sprawy, a więc uzyskania oddłużenia.  
• Kolejna kwestią jest skorzystanie z kancelarii oferującej indywidualne podejście do sprawy. Sytuacja każdej osoby zmagającej się z kłopotami finansowymi jest nieco inna. Warto więc skorzystać z usług kancelarii, która w pierwszej kolejności przeprowadzi konsultację, przeanalizuje Twoją sprawę i na tej podstawie oceni, czy upadłość konsumencka jest dla Ciebie korzystna. Należy więc unikać tych podmiotów, które nakłaniają do zawarcia umowy bez jakiegokolwiek zgłębienia sprawy tj. zapoznania się ze szczegółami dotyczącymi Twojej sytuacji.

• Najlepszym rozwiązaniem jest zaś skorzystanie z kancelarii posiadającej wiedzę i doświadczenie z zakresu upadłości konsumenckiej. Swoistą gwarancją tego, jest nawiązanie współpracy z osobą posiadającą licencję doradcy restrukturyzacyjnego – a więc pełniącą funkcje syndyka w postępowaniach upadłościowych. Dzięki wykonywaniu funkcji syndyka w innych sprawach, taka osoba posiada z reguły duże doświadczenie, które pozwala przeprowadzić upadłość konsumencką w sposób optymalny dla dłużnika.

Osoby prowadzące jednoosobową firmę na podstawie wpisu do CEIDG posiadają status przedsiębiorcy. Upadłość jednoosobowego przedsiębiorcy wykonującego wciąż działalność gospodarczą przebiega więc w sposób taki sam jak upadłość wielkich spółek. W przypadku więc złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez jednoosobowego przedsiębiorcę, sąd w pierwszej kolejności bada, czy przedsiębiorca ten posiada majątek wystarczający do pokrycia kosztów postępowania. Nie dość więc, że znacząco przedłuża to postępowanie, to istnieje jeszcze ryzyko odmowy upadłości. Dla wielu firm jednoosobowych upadłość gospodarcza nie jest więc opłacalna. W praktyce znacznie lepszym rozwiązaniem dla firm jednoosobowych, które nie radzą sobie ze spłatą zobowiązań może być skorzystanie z upadłości konsumenckiej. Wymogiem jest jednak, aby przed złożeniem wniosku o upadłość konsumencką zamknąć działalność oraz złożyć wniosek o wykreślenie z CEIDG. Co ważne, upadłość konsumencka pozwala umorzyć również te długi, które wiążą się z działalnością gospodarczą. Podsumowując więc, upadłość konsumencka jest rozwiązaniem także dla jednoosobowych firm. Aby skorzystać jako jednoosobowa firma z upadłości konsumenckiej należy jednak w pierwszej kolejności zamknąć działalność.

Wiele osób zmagających się z trudną sytuacją finansową decyduje się wyjechać za granicę. Często pozwala to bowiem podjąć znacznie lepiej płatną pracę, a  dodatkowo unikać egzekucji. Osoby takie nierzadko chciałyby jednak uregulować swoją sytuację w kraju. Warto wiedzieć, iż sama praca za granicą nie stoi na przeszkodzie skorzystania z upadłości konsumenckiej w Polsce. Aby jednak skutecznie przeprowadzić w takiej sytuacji upadłość konsumencką, należy już na etapie sporządzania wniosku o ogłoszenie upadłości należycie wykazać swój związek z Polską. W przeciwnym wypadku wniosek może zostać odrzucony. Istnieje co najmniej kilka okoliczności warunkujących możliwość złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w Polsce – pomimo pracy za granicą. Jest nią chociażby posiadania na terenie Polski majątku – np. udziału w nieruchomości. Inną okolicznością może być fakt, iż dłużnik posiada w Polsce rodzinę, do której często wraca i to w Polsce znajduje się jego centrum życiowe. Podsumowując więc, sama praca za granicą nie sprawia jeszcze, że ogłoszenie upadłości konsumenckiej w Polsce jest niemożliwe. Z pewnością jednak każda taka sytuacja wymaga indywidualnej analizy przez specjalistę.

Dłużnik chcący skorzystać z upadłości konsumenckiej musi wykazać, iż popadł w stan niewypłacalności. Przyjmuje się przy tym, iż z niewypłacalnością mamy do czynienia w sytuacji, gdy zaległości w płatnościach dłużnika przekraczają 3 miesiące (np. dłużnik od 3 miesięcy nie płaci rat kredytu). Można więc stwierdzić, iż podstawową przyczyną upadłości zawsze jest niewypłacalność dłużnika – czyli utrata zdolności do regulowania swych zobowiązań. Co ważne, dla ogłoszenia upadłości konsumenckiej nie jest ważne to, jakie były przyczyny powstania stanu niewypłacalności. Sąd rozpoznając wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie bada więc, co wywołało kłopoty finansowe dłużnika. Doświadczenie wskazuje, iż przyczyny upadłości różnią się w każdym indywidualnym przypadku. Najczęstszymi przyczynami upadłości konsumenckiej w praktyce są jednak czynniki takie jak brak pracy, zdarzenia losowe, stan zdrowia, sytuacja rodzinna czy też uzależnienia. Bardzo częstą przyczyną upadłości konsumenckiej jest także prowadzenie działalności gospodarczej, która w pewnym momencie zaczęła przynosić straty. Długi z działalności również kwalifikują do upadłości konsumenckiej. Należy jednak pamiętać, iż przyczyny upadłości konsumenckiej są badane przez syndyka i mają znaczenie na końcowej fazie postępowania upadłościowego – przy ustalaniu planu spłaty. Przed podjęciem decyzji warto więc skorzystać z porady profesjonalisty posiadającego odpowiednią wiedzę i doświadczenie.

Jednym z głównych celów upadłości konsumenckiej  jest oddłużenie, a więc umorzenie zobowiązań, które nie zostaną zaspokojone w trakcie postępowania. Na umorzenie zobowiązań mogą liczyć dłużnicy będący osobami fizycznymi – w tym byli przedsiębiorcy. Co ważne, upadłość konsumencka pozwala na umorzenie długów w każdej wysokości – nawet tych opiewających na kwoty milionów złotych.   Do oddłużenia dochodzi na końcu upadłości konsumenckiej, po prawidłowym wykonaniu przez dłużnika planu spłaty. Po ogłoszeniu upadłości Syndyk musi przeprowadzić likwidację całego majątku dłużnika wchodzącego do masy upadłości. Następnie sąd wydaje postanowienie o ustaleniu dla dłużnika planu spłaty, w którym określa przede wszystkim to w jakich ratach i przez jaki czas dłużnik będzie jeszcze musiał spłacać wierzycieli. Czas ten wynosi standardowo 36 miesięcy. Wysokość miesięcznej raty zależy od sytuacji majątkowej, rodzinnej czy zdrowotnej dłużnika. Po prawidłowym wykonaniu przez Dłużnika całego orzeczonego planu spłaty Sąd wyda postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty oraz umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości. Oddłużenie jest więc pewnego rodzaju nagrodą, przysługującą po prawidłowym wykonywaniu nałożonych przez sąd obowiązków wynikających z planu spłaty.

Upadłość konsumencką można podzielić na 3 etapy. Pierwszy etap to złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Po pomyślnym przejściu przez pierwszy etap zakończony ogłoszeniem upadłości konsumenckiej przez sąd, rozpoczyna się tzw. “właściwe” postępowanie upadłościowe. Pieczę nad postępowaniem zaczyna wówczas sprawować Syndyk. Przeprowadza on tzw. postępowanie wyjaśniające. Ustala przyczyny powstania niewypłacalności, określa możliwości finansowe upadłego, prognozuje polepszenie lub pogorszenie sytuacji majątkowej upadłego. Ponadto, zadaniem syndyka jest spieniężenie majątku upadłego. W toku postępowania upadły musi współpracować z syndykiem. Postępowanie przed Syndykiem kończy się najczęściej wydaniem przez niego Projektu Planu Spłaty. W tym dokumencie, Syndyk proponuje Sądowi prowadzącemu postępowanie wydanie Planu Spłaty w określonym kształcie. Plan spłaty to pewnego rodzaju harmonogram regulujący zasady spłaty zadłużenia przez upadłego. W standardowej sytuacji jest on ustalany na okres 3 lat. Ustalenie przez Sąd Planu Spłaty stanowi moment zakończenia sądowego etapu upadłości. W tym momencie upadły odzyskuje kontrolę nad swoim majątkiem. Nie są już dłużej prowadzone wobec niego żadne zajęcia wynagrodzenia. W zasadzie jedynym obowiązkiem upadłego jest wówczas wykonywanie planu spłaty czyli dokonywanie comiesięcznych przelewów na rzecz wierzycieli. Po realizacji planu spłaty reszta niespłaconego w ramach postępowania upadłościowego zadłużenia zostaje umorzona. Po przeprowadzonym postępowaniu upadły staje się wolny od długów.   Szczegółowe informacje na temat kolejnych kroków postępowania upadłościowego znajdziecie Państwo w innym naszym wpisie: https://www.cno-legal.pl/upadlosc-konsumencka-krok-po-kroku/.

Pierwsze korzyści zaczynają się już po rozpoczęciu procedury upadłości konsumenckiej – a więc po otwarciu przez sąd postępowania. Wówczas to umorzeniu podlegają wszystkie prowadzone wobec dłużnika postępowania egzekucyjne. Ponadto, z mocy prawa zatrzymaniu ulega naliczanie odsetek od zadłużenia. Co prawda na tym etapie postępowania część wynagrodzenia dłużnika jest jeszcze zajmowana przez syndyka, jednak dłużnik nie musi już dłużej znosić niedogodności związanych z przymusową windykacją ze strony wierzycieli.  Najważniejsze efekty postępowania upadłościowego przynosi jednak kolejny etap – a więc ustalenie przez sąd planu spłaty wierzycieli. Plan spłaty ustalany jest w standardowej sytuacji na okres 36 miesięcy. Przez ten okres dłużnik spłaca ratalnie część swego zadłużenia. Raty dostosowane są zaś do możliwości zarobkowych oraz potrzeb dłużnika. Praktyka pokazuje, iż w ramach planu spłaty dłużnicy spłacają zwykle ok. 5-20% swego zadłużenia. Po wykonaniu planu spłaty cała reszta zadłużenia zostaje zaś umorzona. Dłużnik zyskuje więc pełne oddłużenie, bez względu na wysokość ciążących na nim zobowiązań.   Podsumowując więc, w standardowej sytuacji po przeprowadzeniu upadłości konsumenckiej dłużnik zaczyna z “czysta kartą” – wprawdzie traci cały swój majątek, jednak jest też wolny od zadłużenia. 

Upadłość konsumencka jest postępowaniem sądowym, w którym prócz samego dłużnika udział biorą także syndyk, a niekiedy też wierzyciele. Czas trwania całego postępowania uzależniony jest więc od całego szeregu czynników, takich jak stopień skomplikowania danej sprawy czy też po prostu tempa pracy i aktywności sądu oraz pozostałych uczestników postępowania. Na podstawie posiadanego doświadczenia można jednak wskazać orientacyjny czas trwania poszczególnych etapów upadłości konsumenckiej. Samo ogłoszenie przez sąd upadłości konsumenckiej, a więc rozpoczęcie postępowania upadłościowego, wymaga przygotowania i złożenia do sądu stosownego wniosku. Przygotowanie wniosku zajmuje zwykle ok. 2-3 tygodni od momentu przekazania kancelarii wszystkich wymaganych dokumentów oraz informacji. Niestety znacznie dłużej trwa rozpatrzenie złożonego wniosku przez sąd. Aktualny czas oczekiwania na ogłoszenie upadłości wynosi więc nawet od 3 do 6 miesięcy. Po ogłoszeniu upadłości wyznaczony w sprawie syndyk likwiduje majątek upadłego, ustala wierzycieli oraz przygotowuje plan spłaty. Czas trwania tego etapu zależy więc od tego, czy upadły posiada majątek bądź też czy wystąpią w sprawie inne nieprzewidziane okoliczności. W najprostszych sytuacjach etap ten może więc trwać ok. 3 miesiące, jednak w szczególnie skomplikowanych może urosnąć nawet do 2-3 lat. Podsumowując więc, w standardowych sytuacjach proces upadłości konsumenckiej, począwszy od złożenia wniosku aż do ustalenia przez sąd planu spłaty trwa około 1 roku. Czas ten może ulec jednak znacznemu wydłużeniu, jeśli w sprawie pojawią się do wykonania dodatkowe czynności.

W chwili ogłoszenia upadłości konsumenckiej, syndyk prowadzący postępowanie zyskuję kompetencję do zarządzania majątkiem upadłego, który od teraz tworzy masę upadłości. Zadaniem syndyka jest sprzedać wszystko, co wchodzi w skład masy upadłości. Zaliczają się do niej wszelkie nieruchomości, ruchomości, akcje w spółkach czy udziały.  Po ogłoszeniu upadłości syndyk zajmuje również wynagrodzenie upadłego – w części przewyższającej ustawową płacę minimalną. Uzyskane w ten sposób środki wykorzystane są na pokrycie kosztów postępowania oraz przekazywane na poczet częściowej spłaty wierzycieli.   Syndyk jednak nie podejmie się zajęcia rzeczy osobistych oraz niezbędnych do codziennego funkcjonowania. Należą do nich przedmioty takie jak meble, wyposażenie domowe, rzeczy osobiste, ubrania, podstawowy sprzęt rtv i agd. Zgodnie z obowiązującą ustawą, nie podlegają zajęciu również wszelkie świadczenia rodzinne, dodatki pielęgnacyjne, dodatki dla sierot, świadczenia pomocy społecznej, zasiłki dla opiekunów, świadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz same alimenty – a także świadczenie 800+. 

Upadłość konsumencką ogłosić może także dłużnik, który posiada tylko jednego wierzyciela. Nie ma przy tym znaczenia jakiego rodzaju jest to wierzyciel. Przykładowo, wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej zgłosić może więc dłużnik, który posiada zadłużenie z tytułu pożyczek wyłącznie w jednym banku. Tyczy się to także osób, których długi wynikają z działalności gospodarczej – a więc byłych przedsiębiorców. Takie osoba może uzyskać oddłużenie, nawet jeśli zalegają wyłącznie jednemu kontrahentowi, czy też ich zaległości wynikają tylko ze zobowiązań wobec ZUS czy Urzędu Skarbowego.